Hoe werkt PEP?

Wanneer je risico hebt gelopen op hiv kan dat zorgen voor veel stress en onzekerheid. Misschien is er een condoom gescheurd, heb je onbeschermde seks gehad of ben je in contact gekomen met mogelijk besmet bloed. In zulke situaties kan PEP uitkomst bieden. Maar wat is PEP precies en vooral: hoe werkt PEP?

In dit artikel leggen we stap voor stap uit hoe deze behandeling functioneert, hoe je ermee begint, wat je ervan kunt verwachten en waarom timing zo cruciaal is.

Wat is PEP

PEP staat voor Post Exposure Profylaxe. Het is een noodbehandeling die bestaat uit hiv-remmers. Deze medicijnen zorgen ervoor dat het virus geen kans krijgt zich in je lichaam te nestelen na een risicovolle situatie.

De kuur duurt 28 dagen en moet zo snel mogelijk worden gestart – het liefst binnen 2 uur, maar uiterlijk binnen 72 uur na het risico. Hoe sneller je begint, hoe beter PEP kan werken.

Hoe hiv normaal in het lichaam werkt

Om goed te begrijpen hoe PEP werkt, is het handig om kort te weten hoe hiv zich verspreidt.

1. Na blootstelling komt het virus via bloed of slijmvliezen het lichaam binnen.

2. Binnen enkele uren kan hiv zich hechten aan bepaalde cellen van het afweersysteem.

3. Daarna begint het zich te vermenigvuldigen en kan het blijvende schade veroorzaken.

Als hiv eenmaal ingebouwd is in je cellen, kan het niet meer volledig worden verwijderd. Daarom is snel ingrijpen met PEP zo belangrijk.

Hoe PEP het proces stopt

PEP bevat een combinatie van hiv-remmende medicijnen. Deze middelen blokkeren het virus op meerdere punten in zijn levenscyclus.

• Ze voorkomen dat hiv zich kan vermenigvuldigen.

• Ze zorgen dat het virus zich niet blijvend aan je afweercellen kan hechten.

• Ze houden de hoeveelheid virusdeeltjes in je lichaam zo laag dat een blijvende infectie wordt voorkomen.

Door dit mechanisme krijgt je immuunsysteem de kans om het virus zelf op te ruimen, nog voordat het zich blijvend kan vestigen.

Hoe start je met PEP

Als je denkt dat je risico hebt gelopen, is het belangrijk direct actie te ondernemen.

• Ga zo snel mogelijk naar de spoedeisende hulp, GGD of een seksuele gezondheidskliniek.

• Een arts beoordeelt je situatie en beslist of PEP nodig is.

• Als de behandeling wordt gestart, krijg je meteen de eerste dosis.

Het is niet iets wat je kunt bestellen bij een apotheek of online. Alleen medische instanties mogen PEP verstrekken, omdat het zorgvuldig moet worden begeleid.

Hoe ziet de kuur eruit

De PEP-kuur duurt 28 dagen.

• Je slikt dagelijks meerdere pillen met hiv-remmers.

• Het is belangrijk dat je ze elke dag rond hetzelfde tijdstip inneemt.

• Stop nooit voortijdig, ook niet als je je goed voelt.

Na afloop van de kuur volgt er altijd een medische controle om te kijken of PEP zijn werk heeft gedaan.

Wat je kunt verwachten tijdens de kuur

De meeste mensen verdragen PEP goed, maar net als bij andere medicijnen kunnen er bijwerkingen zijn. Mogelijke klachten zijn:

• Misselijkheid of maagpijn

• Hoofdpijn

• Vermoeidheid

• Diarree

• Slaapproblemen

Deze bijwerkingen verdwijnen meestal na een paar dagen. Omdat de kuur maar vier weken duurt, zijn de klachten tijdelijk. Bij ernstige klachten kun je altijd contact opnemen met de arts die je begeleidt.

Hoe effectief is PEP

PEP is zeer effectief als je op tijd begint en de kuur volledig afmaakt. Toch is er geen 100 procent garantie. Daarom wordt PEP gezien als een noodoplossing en niet als vervanging van condooms of preventieve middelen zoals PrEP.

• Begin je binnen 2 uur, dan is de kans op succes het grootst.

• Begin je later dan 72 uur, dan werkt PEP niet meer.

• Het nauwkeurig innemen van de medicijnen verhoogt de effectiviteit.

Wat gebeurt er na de kuur

Na 28 dagen stop je met de medicijnen, maar de controles gaan door. Je wordt meerdere keren getest op hiv:

• Direct bij de start van de kuur.

• Kort na het afronden van de kuur.

• Soms nogmaals na drie maanden om helemaal zeker te zijn.

Tijdens deze periode bespreek je met de arts ook hoe je in de toekomst risico’s kunt vermijden en of preventieve middelen zoals PrEP zinvol voor je zijn.

Wat PEP niet doet

Het is belangrijk om te weten wat PEP wél en niet kan.

• PEP beschermt alleen tegen hiv, niet tegen andere SOA’s.

• PEP werkt alleen als je op tijd begint.

• PEP vervangt geen condooms of andere preventieve maatregelen.

• PEP is geen eenmalige pil, maar een kuur van 28 dagen.

Veelgemaakte misverstanden

Omdat PEP nog niet heel bekend is, bestaan er veel misverstanden.

• Sommigen denken dat het een soort morning-afterpil is. Dat klopt niet: het is een kuur van vier weken.

• Anderen denken dat je het gewoon bij de apotheek kunt halen. Ook dat klopt niet: je krijgt het alleen via een arts of kliniek.

• Een ander misverstand is dat PEP altijd nodig is bij onbeschermde seks. Dat is niet zo. Alleen bij een reëel risico op hiv wordt PEP voorgeschreven.

Conclusie

PEP werkt door hiv te blokkeren voordat het zich in je lichaam kan nestelen. Het is een kuur van 28 dagen met hiv-remmers die je zo snel mogelijk moet starten, uiterlijk binnen 72 uur na een risicosituatie.

De medicijnen stoppen het virus voordat het blijvend schade kan aanrichten. PEP is effectief, maar niet waterdicht, en bedoeld als noodbehandeling. Zie het als een vangnet voor noodgevallen, niet als standaard bescherming.

Heb je het gevoel dat je risico hebt gelopen? Wacht dan niet af, maar neem direct contact op met de spoedeisende hulp, GGD of een seksuele gezondheidskliniek. Alleen zo kun je op tijd beginnen met PEP en jezelf beschermen.